ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
Ο Νίκος Παπαευσταθίου στο σύγγραμμα του χαρακτηρίζει την διαιτησία ως «ο ιδιωτικός τρόπος» επίλυσης διαφορών: «Διαιτησία είναι η συμβατικά επιλεγμένη δεσμευτική εκδίκαση ορισμένης διαφοράς από ιδιωτικό δικαστή αντί των τακτικών δικαστηρίων». Η διαιτησία μπορεί να αρχίσει είτε με συμφωνία πριν να προκύψει η διαφορά είτε με συμφωνία μετά που έχει προκύψει η διαφορά. Θεσμική είναι η διαιτησία όπου η ρήτρα διαιτησίας παραπέμπει σε εξειδικευμένο Κέντρο το οποίο παρεμβαίνει και αναλαμβάνει διαχειριστικό ρόλο της διαδικασίας ενώ Ad Hoc Διαιτησία είναι η διαιτησία όπου τα μέρη δεν έχουν επιλέξει κάποιο Κέντρο για να παραπέμψουν τη διαφορά τους αλλά τα ίδια τα μέρη συμφωνούν όλα τα θέματα που αφορούν τη διαιτησία.
Σύμφωνα με το σύγγραμμα του Νίκου Παπαευσταθίου, Η Εμπορική Διαιτησία στην Κύπρο, η διαιτησία χαρακτηρίζεται ως «ο ιδιωτικός τρόπος» επίλυσης διαφορών:
«Διαιτησία λοιπόν είναι η συμβατικά επιλεγμένη δεσμευτική εκδίκαση ορισμένης διαφοράς από ιδιωτικό δικαστή αντί των τακτικών δικαστηρίων»
Η διαιτησία μπορεί να αρχίσει είτε με συμφωνία πριν να προκύψει η διαφορά είτε με συμφωνία μετά που έχει προκύψει η διαφορά. Υπάρχει ακόμη η δυνατότητα η διαιτησία να διαταχθεί από το Δικαστήριο σύμφωνα με τους Θεσμούς Πολιτικής Δικονομίας όταν τα μέρη συμφωνήσουν προς τούτο.
Πιο κάτω αναλύονται οι διαφορές μεταξύ της θεσμικής και της ad hoc διαιτησίας και τα πλεονεκτήματα αλλά και τα μειονεκτήματα της κάθε διαδικασίας.
-
Θεσμική Διαιτησία
Θεσμική είναι η διαιτησία όπου η ρήτρα διαιτησίας παραπέμπει σε εξειδικευμένο Κέντρο το οποίο παρεμβαίνει και αναλαμβάνει διαχειριστικό ρόλο της διαδικασίας. Υπάρχουν διάφορα Κέντρα διαιτησίας παγκόσμια όπως είναι το International Chamber of Commerce, το London Court of International Arbitration αλλά και τοπικά όπως είναι το Κέντρο Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου ή το Cyprus Center for ADR.
Η θεσμική διαιτησία έχει αρκετά πλεονεκτήματα μεταξύ των οποίων το γεγονός ότι υπάρχουν ολοκληρωμένοι κανόνες οι οποίοι προβλέπουν σε μεγάλο βαθμό τα οποιαδήποτε θέματα δυνατόν να μην έχουν σκεφτεί τα μέρη. Επίσης, και δεδομένου ότι το Κέντρο λαμβάνει διαχειριστικό ρόλο, ο διαιτητής απαλλάσσεται από την υποχρέωση να αναλάβει διοικητική ή γραφειακή εργασία. Τα αρνητικά της θεσμικής διαιτησίας είναι ότι δυνατόν να υπάρχει καθυστέρηση λόγω των λεπτομερειακών κανόνων που ισχύουν καθώς και το γεγονός ότι τέτοια διαδικασία δυνατόν να είναι πολυέξοδη αφού πληρώνονται δικαιώματα του Κέντρου. (βλ. Ν. Παπαυεσταθίου, Εμπορική Διαιτησία στην Κύπρο, σελ 97-98)
-
Ad Hoc Διαιτησία
Ad Hoc Διαιτησίας είναι η διαιτησία όπου τα μέρη δεν έχουν επιλέξει κάποιο Κέντρο για να παραπέμψουν τη διαφορά τους αλλά τα ίδια τα μέρη συμφωνούν όλα τα θέματα που αφορούν τη διαιτησία, όπως την επιλογή των διαιτητών, την επιλογή ή τη διαμόρφωση των κανόνων διαιτησίας, το δίκαιο που θα ισχύσει για την επίλυση της διαφοράς, καθώς και την γραμματειακή υποστήριξη της διαιτησίας. Τέτοια είναι η περίπτωση για παράδειγμα όπου τα μέρη συμφωνούν ότι «Σε περίπτωση διαφοράς, τα μέρη θα επιλέξουν διαμεσολαβητή με σκοπό επίλυσης της».
Από τα κύρια πλεονεκτήματα της ad hoc διαιτησίας είναι το γεγονός ότι η διαδικασία είναι εύπλαστη αφού τα μέρη αποφασίζουν για τους κανονισμούς που θα ακολουθήσουν και τον διαιτητή τους. Δηλαδή, τα μέρη με δική τους συμφωνία μπορούν να διαμορφώσουν τους κανόνες με τους οποίους θα επιλυθεί η διαφορά ούτως ώστε να ανταποκρίνονται στο υπό εκδίκαση ζήτημα. Τα κόστη είναι γενικά πιο χαμηλά από αυτά της θεσμικής διαιτησίας και μπορούν τα μέρη να τα διαπραγματευτούν – σε αντίθεση με την περίπτωση της θεσμικής διαιτησίας. Κάποια από τα μειονεκτήματα της ad hoc διαιτησίας είναι ότι κανόνες οι οποίοι δεν έχουν τύχει δικαστικής κρίσης, «αποστερούν από τα μέρη το πλεονέκτημα να έχουν καθοδήγηση από τη δικαστική ερμηνεία τους». Επίσης, το γεγονός ότι δεν υπάρχουν περιεκτικοί κανόνες, δυνατόν να έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση στην όλη διαδικασία. (βλ. Ν. Παπαυεσταθίου, Εμπορική Διαιτησία στην Κύπρο, σελ 97-98)
