ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ
Ο Πίνακας Αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Τομέα της Δικαιοσύνης είναι μία ετήσια επισκόπηση των δεικτών για την αποτελεσματικότητα, την ποιότητα και την ανεξαρτησία των συστημάτων δικαιοσύνης. Ενώ η Εναλλακτική Επίλυση Διαφορών («ΕΕΔ») είναι ευρέως αποδεκτή ως βοηθητική στην επίλυση διαφορών εκτός Δικαστηρίου, η Κύπρος είναι η τελευταία χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά την προώθηση και την παροχή κινήτρων για την χρήση της ΕΕΔ.
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο Πίνακας Αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Τομέα της Δικαιοσύνης είναι μία ετήσια επισκόπηση των δεικτών για την αποτελεσματικότητα, την ποιότητα και την ανεξαρτησία των συστημάτων δικαιοσύνης. Σκοπός του είναι να βοηθήσει τα κράτη μέλη να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα των εθνικών τους συστημάτων δικαιοσύνης παρέχοντας αντικειμενικά, αξιόπιστα και συγκρίσιμα δεδομένα. Συγκρίνει δεδομένα μεταξύ κρατών μελών, όπως η αποτελεσματικότητα των συστημάτων δικαιοσύνης, η ποιότητα και η φιλικότητα προς τους πολίτες των συστημάτων δικαιοσύνης καθώς και η ανεξαρτησία των τελευταίων.
Ο Πίνακας Αποτελεσμάτων είναι το αποτέλεσμα εκτεταμένης και μακροχρόνιας συνεργασίας μεταξύ πολλών διαφορετικών ιδρυμάτων και ανθρώπων. Η ετήσια αναθεώρηση πραγματοποιείται από το 2013 και η έκδοση του 2022 σηματοδοτεί την 10η επέτειο του Πίνακα Αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Τομέα της Δικαιοσύνης.
2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, σημαντικά για την ύπαρξη ενός άψογου συστήματος δικαιοσύνης είναι τα ακόλουθα κριτήρια: αποτελεσματικότητα, ποιότητα και ανεξαρτησία.
Α) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Όπως αναφέρεται στον Πίνακα Αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Τομέα της Δικαιοσύνης για το 2022, ούτως ώστε ένα σύστημα δικαιοσύνης να θεωρείται αποτελεσματικό είναι σημαντικό, να διαχειρίζεται τον φόρτο υποθέσεων και τις εκκρεμείς υποθέσεις, και επίσης να εκδίδει τις αποφάσεις του χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Οι κύριοι δείκτες που χρησιμοποιούνται από τον Πίνακα Αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Τομέα της Δικαιοσύνης για την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των συστημάτων δικαιοσύνης επομένως είναι: (α) η διάρκεια της διαδικασίας ( εκτιμώμενος ή μέσος χρόνος σε ημέρες που απαιτείται για την επίλυση μιας υπόθεσης), (β) το ποσοστό επίλυσης (η αναλογία των αριθμών των επιλυμένων υποθέσεων στον αριθμό των εισερχομένων υποθέσεων) και (γ) τον αριθμό των εκκρεμών υποθέσεων (που απομένουν να εξεταστούν μέχρι το τέλους του έτους).
Από τις 24 χώρες που υπέβαλαν στοιχεία, η Κύπρος είναι η τελευταία στον εκτιμώμενο χρόνο που απαιτείται για την επίλυση αστικών, εμπορικών, διοικητικών και άλλων υποθέσεων για τα έτη 2018,2019,2020. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι το ποσοστό επίλυσης (δηλ. η αναλογία των αριθμών των επιλυμένων υποθέσεων σε σχέση με τον αριθμό των εισερχόμενων υποθέσεων) για τα κυπριακά δικαστήρια για το έτος 2020 είναι κάτω του 100%, υποδηλώνοντας ότι έχουν επιλυθεί λιγότερες υποθέσεις από αυτές που έχουν καταχωρηθεί. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο αριθμός των υποθέσεων που υποβλήθηκαν τα τελευταία χρόνια μειώνεται, τότε αυτό είναι όντως προβληματικό.
Σε σχέση με τον δικαστικό έλεγχο υποθέσεων προστασίας καταναλωτή, η Κύπρος είναι μεταξύ των τελευταίων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (μαζί με την Ελλάδα) από τις 24 χώρες που υπέβαλαν στοιχεία.
Β) ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Η ποιότητα του Δικαστικού συστήματος είναι ένας άλλος τομέας στον οποίο υστερεί η Κύπρος. Παρόλο που δεν είναι εύκολο να μετρηθεί η ποιότητα ενός συστήματος δικαιοσύνης, γενικά, οι ακόλουθοι παράγοντες λαμβάνονται υπόψη για την μέτρηση της ποιότητας:
Α. Πρώτον, είναι η προσβασιμότητα στη δικαιοσύνη για πολίτες και επιχειρήσεις- για παράδειγμα, λαμβάνει υπόψη τη νομική συνδρομή, τα δικαστικά έξοδα και τις δικηγορικές αμοιβές, την πρόσβαση σε ενναλακτικές μεθόδους επίλυσης διαφορών και ειδικές ρυθμίσεις για την πρόσβαση στη δικαιοσύνη των ατόμων με αναπηρία.
Σε σχέση με την ΕΕΔ, και την προώθηση των κινήτρων από τα κράτη μέλη για τη χρήση μεθόδων ΕΕΔ για το έτος 2021, από τις 27 χώρες που υπέβαλαν στοιχεία, η Κύπρος είναι τελευταία στη λίστα. Οι ειδικοί δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση της προώθησης και των κινήτρων για την χρήση ΕΕΔ ήταν οι ακόλουθοι:
- Ύπαρξη ιστότοπου που παρέχει πληροφορίες για την ΕΕΔ.
- Εκστρατείες στα μέσα ενημέρωσης.
- Μπροσούρες για το ευρύ κοινό.
- Παροχή από το Δικαστήριο ειδικών ενημερωτικών συνεδριάσεων για την ΕΕΔ κατόπιν αιτήματος.
- Ύπαρξη δικαστικού συντονιστή ΕΕΔ/ διαμεσολάβησης.
- Δημοσίευση αξιολογήσεων σχετικά με τη χρήση της ΕΕΔ
- Δημοσίευση στατιστικών για την ΕΕΔ.
- Μερική ή πλήρης κάλυψη με νομική συνδρομή των δαπανών που σχετίζονται με την Εναλλακτική Επίλυση Διαφορών.
- Πλήρης ή μερική επιστροφή των Δικαστικών Εξόδων, συμπεριλαμβανομένων των τελών χαρτοσήμου, εάν η ΕΕΔ είναι επιτυχής.
- Δεν απαιτείται δικηγόρος για διαδικασίες ΕΕΔ.
- Εάν ένας Δικαστής μπορεί να ενεργήσει ως διαμεσολαβητής.
- Εάν επιτευχθεί συμφωνία από τα μέρη στην ΕΕΔ μπορεί να καταστεί εκτελεστή από τον Δικαστήριο.
- Δυνατότητα κίνησης διαδικασίας/υποβολής αξίωσης και υποβολής αποδεικτικών στοιχείων ηλεκτρονικά.
- Εάν τα μέρη μπορούν να ενημερωθούν ηλεκτρονικά για την έναρξη και τα διάφορα στάδια των διαδικασιών.
- Η δυνατότητα ηλεκτρονικής πληρωμής των ισχυόντων τελών.
- Η χρήση τεχνολογίας (εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, chatbots, για την διευκόλυνση της υποβολής και επίλυσης διαφορών, και
Άλλα μέσα (για διευθέτηση υποθέσεων).
β. Δεύτερον, η ποιότητα υπολογίζεται μέσω της επάρκειας των οικονομικών και ανθρώπινων πόρων καθώς και της κατάρτισης.
γ. Τρίτον, υπολογίζεται με την παρουσία ή απουσία εργαλείων αξιολόγησης και
δ. Τέλος, με τη χρήση πληροφοριών και επικοινωνιών τεχνολογίας για παράδειγμα ψηφιακά εργαλεία, ψηφιακές λύσεις για τέτοιους κανόνες καθώς και διαδικτυακή πρόσβαση στα Δικαστήρια και πρόσβαση σε Δικαστικές Αποφάσεις.
Γ) ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ
Η Δικαστική Ανεξαρτησία είναι επίσης αναπόσπαστο μέρος της δικαστικής λήψης αποφάσεων. Μέσω των διαφορετικών δεικτών του Πίνακα Αποτελεσμάτων της δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Δικαστικό Σώμα στην Κύπρο γενικά θεωρείται ανεξάρτητο.
